İktidar Partisi Adalet ve Kalkınma Partisi (AKP) başkan yardımcısı Dengir Mir Mehmet Fırat, ABD’ne yaptığı seyahatinde, New York Times Gazetesi’ne bir beyanat vermiş; “Atatürk Devrimleri Türk Toplumunda Travma yaratmıştır.” Bu beyanat iç ve dış basında büyük yankılar uyandırdı. Ardından Bay Dengir “…beni kınayan ve tenkit edenler eğer devrim yasalarını okumuşlarsa Meclisin ortasında eşek gibi anıracağım” demiştir (gazeteler…). (Bu tartışmalar devam ederken birden gündemi değiştiren yeni “olaylar” çıktı ortaya. Ve esasen tartışılması gereken bu husus, maalesef “gölgede” kaldı. Bu gölgeyi azaltmak için konuyu tartışmaya açıyorum.)

 Kimin nerede ne şekilde anıracağını ya da anırma marifetini göstereceğini bir yana bırakalım, bizi çok fazla ilgilendirmez; fakat şu soru son derece önemli ve ilgili; gerçekten Türk devrimleri Türk milletinde “travma” (incinme, acıtma) yaratmış mı?

İşte bu sorunun yanıtını ariyalım ve Bay Dengir’in söyleminin ana amacı nedir, neden durup dururken bu ifadeyi ortaya attı, işte bu konuyu irdelemeye çalışacağız.

 Öncelikle “devrim” nedir?

Toplumun fertleri arasında dil, din, milliyet, ırk, cinsiyet, meslek ayırımı yapmadan, herkesi eşit kabul eden ve toplumun tamamına yakını tarafından benimsenen, onaylanan değerler, ilkeler bütününü kapsayan toplumsal hareketlerdir. Bu evrensel değerleri taşımayan ve kapsamayan toplumsal hareketler de olmaktadır; genellikle bunlar “ihtilal” olarak anılmaktadır. Her ihtilalın devrim olmadığı gibi her devrim de ihtilal değildir. Gerçek devrimler, yukarıda belirttiğimiz toplumdaki farklılıkları gözetmezler, ihtilallar gözetebilir.

 Konuyu “özgün” hale getiren durumlar da vardır. Örneğin devrimler, toplumların sosyal, kültürel ve etiyolojisine bağlı olarak “özgün” özellikler taşısa bile, sınırlı mahalli değerler-hareketler değildir; genelde evrensel nitelikler taşır; her toplumun onaylayacağı, benimseyeceği yenilik hareketleridir. Örneğin Fransız devrimi…

 Bu devrimin özelliği ve kapsadığı ilkeler sadece Fransız halkına yönelik varsayımlar ve kurallar değildir. Bu devrimin üstünlüğü, evrensel bir değer olan bütün insanları “eşit” ve “özgür” saymasındır. Dil, din, ırk, cinsiyet ayırımı yapmaksızın tüm insanları eşit saymaktadır, bu özelliği ile de tam anlamıyla evrensel nitelik taşımaktadır.

İhtilallar ise mahallidir, ulusaldır. Evrensel boyutta herkesin kabul edeceği değer yargılarını kapsamaz. Örneğin, İran’daki molla ihtilalı gibi...

Burada yapılan iş, toplumun fertleri arasında din, cinsiyet ayırımının yapılmasıdır.

 **

 Dünyadaki büyük devrimler ve nitelikleri nelerdir?

İnsanlık tarihinde pek çok devrim ve ihtilal olmuştur; bunların bir kısmı mahalli, bir kısmı ulusal, bir kısmı de evrensel boyuttadır.

Temel olarak dört büyük devrimi örnek vereceğim.

Bunlar:

1-Fransız Devrimi,

2-Çin (Mao) Devrimi,

3-Bolşevik Devrimi,

4-Türk Devrimi olmak üzere. Bunları sıra ile irdeleyelim.

 Fransız devrimi, orta sınıfı oluşturan halk kısmı ile entelektüeller grubunu oluşturan yazarlar, düşünürler, aydınların oluşturduğu bir bütünün burjuvaziye karşı yapmış olduğu evrensel bir devrimdir. İnsan için “eşitlik” ve “özgürlük” fikrinin benimsendiği, evrenselleştiği bir devrim…

Bu devrim, sınıfsal bir çatışmanın sonucu olarak meydana gelmiştir.

 Çin devrimi, köylü sınıfı tarafından gerçekleştirilmiş bir devrimdir. Diktatörlüğe karşı yapılmış bir harekettir. Devrimin ulusal değer yargıları bir “rejim” sınırlaması kapsamında değerlendirilebilir. Ulusal olduğu kadar kısmen evrensel olarak da benimsenmiştir. Yine sınıfsal bir çatışmanın sonucu olarak yapılmış bir devrimdir.

 Bolşevik devrimi, işçilerin önderliğinde yapılmış bir devrimdir. Ulusal sınırları olsa da toplumun büyük çoğunluğu tarafından benimsenmiştir. Bu devrim de evrensel olarak sınırlı düzeyde benimsenmiştir. Bu da sınıfsal bir çatışmanın sonucu olarak yapılmış bir devrim örneğidir.

 Türk devrimi, diğer büyük devrimler gibi sınıfa karşı yapılmış bir devrim değildir. Yani ne köylünün, ne işçinin, ne de orta sınıfın önderliğinde diktatörlüğe karşı, burjuvaziye karşı yapılmış bir devrim değildir. Türk devrimi, emperyalizme, işgalcilere, yerel, işbirlikçilere, isyancılara, vatan hainlerine karşı tüm milletin top yekûn olarak yaptığı bir devrimdir

 İşçisi de, köylüsü de, askeri de, okumuşu da, yazarı da, düşünürü de bu devrimin sahibidir. Ulusal değer olarak heyecan ve ideal kaynağı olduğu kadar evrensel düzeyde ezilmiş, mağdur ve mazlum milletlerin benimsediği ve örnek alarak uyguladığı dünyadaki tek devrimdir. Dünyada bu özelliklere sahip bir başka devrim yok, yegâne tek büyük devrimdir.

 Bu devrim; “tebaa”, “ümmet”, “kul” fikrinin egemen olduğu monarşiden ulusal temele dayalı cumhuriyeti çıkarmıştır.

 Mustafa Kemal, işgalcilere karşı istiklal zaferini kazanması, misak-ı milli vatan sınırlarını belirlemesi, kutsal bayrağın sembolleştirilmesi, halkın birlik ve bütünleştirilmesi, vatandaşlık kimliğinin kazanılması, bir ulus devletin yaratılması gibi tüm sonuçları milletle bütünleşerek başarmıştır; bir sınıfın önderliğinde değil… Ve tüm bunlar sadece 15 yıl gibi kısa bir zaman dilimi içinde yapılmıştır, başarılmıştır.

 Türk devrimi inkılâplarla, yeniliklerle desteklemiştir. Tüm bunların sonunda, halkın tamamen benimsediği Türk devrimi mucizesi ortaya çıkmıştır. Yapılan tüm inkılâplar halkla birlikte ve onun onayı alınarak yapılmıştır. Kimseye zorla şapka giydirilmemiş, kimse zorla çarşafından çıkartılmamış, kimseye zorla kravat taktırılmamıştır.

 Milletin önüne çağdaş örnekler konulmuş, tercihi vatandaşa bırakmıştır. Devletin temsilcileri bunların uygulanması için baskıcı bir tutum almamıştır, seçimi halka bırakmıştır. Dün şapka, fes, takke, sarık ile gezen vatandaş, bugün başı açık gezebilmektedir; zorlanmadan, baskı görmeden… Devrimi tamamlamak için yapılan inkılâplar yeni bir ulus devletin doğuşunu kolaylaştırmıştır. Tüm bu inkılâplar, halkın özlemi ve ihtiyacı olan alanlarda yapılmıştır.

 Peki âlâ Türk devrimi, inkılapları millette “travma” (incinme, acıtma) yaratmış mıdır?

Öncelikle şunu belirtmekte yarar vardır; tüm derimler “şok” yaratabilir, “travma” değil... Şok etkisi yapan devrimler karşısında bir süre için kararsızlıklar yaşanabilir toplumda. Fakat hiçbir zaman toplumu cezalandırmak, acıtmak, incitmek için yapılmaz. Şok, bir değişimin karşısında geçirilen uyum zorluğudur. Bir süre geçtikten sonra “şok” sebebi olan olaya uyum sağlanır ve mantıksal boyutta irdelenir, toplum ve fert yararına uygun ve uyumlu olduğu için benimsenir.

 Harf inkılabı da, eğitim inkılâbı da, kıyafet inkılâbı da Türk milletinde “travma” değil sevinç yaratmıştır.

Travma demek acıtmak, incitmek, ızdırap vermek, acı çektirmek demektir.

Türk devrimleri Türk milletine acı mı vermiş?

Acı, ızdırap çektirmiş mi?

Örneğin harf inkılâbı böyle bir etkiye sebep oldu mu?

Ülkede okur ve yazar sayısı sadece %1 olan bir toplumda insanların daha kolay okur ve yazar olmalarını sağlayan “Latin alfabe”nin millete nasıl bir acı çektirdiğini Bay Dengir’e sormak gerek.

 **

 Arap alfabesinin kaynağı Türk müydü?

Yani Osmanlıcada kullanılan alfabe de “milli” değildi ki. Türk milletinin benimsediği, onun onayıyla uygulanmaya alınmış bir alfabe değildi… Arap alfabesinin temel olarak toplumda-devlette yazı dili olarak kullanılmasının yegâne sebebi, Arap kültürünün etkisidir. Diğer bir sebebi de, toplumun yapıştırıcı değer yargısı olarak kabul edilen İslam Dini’nin kitabı olan Kur’an’ın alfabesi olduğu içindir.

 Daha çok Arapça, Türkçe ve Farsça kelimelerin oluşturduğu “melez” bir dil olan Osmanlıca, devletin resmi dili olarak kabul edilmiştir. Arap Alfabesiyle Türkçe (Osmanlıca) yazılması yüz yıllarca Osmanlı devletinde devam etmiştir. Devlet arşivleri “Osmanlıca” olarak bilinir ve öylece de korunmuştur.

 Harf inkılabının olması demek, dilin yok edilmesi demek olmadığına göre toplumda “travma” yaratması söz konusu değil, bunu diyenler ya travmanın anlamını bilmiyorlar ya da harf inkılabının oluş şekli, süreci, gerekçesi ve amacını bilmiyorlar.

 Türk devrimini süsleyen ve “devrim yasakları” olarak bilinen temel yasalar vardır. Bunların başında devletin idare şeklini belirleyen Cumhuriyetin ilanı ve anayasadır. Sonra tevhid-i tedrisat kanunu (eğitim ve öğrenim birliği) gelir. Sonra, saltanatın ve hilafetin kaldırılması yasaları gelir. Bunlar mı “travma” yaratmış?!

Bunlara ek olarak halkın aydınlanmasını sağlayan yasalar da çıkarılmıştır. Milletin egemenliğini ve laikliği esas kılan yasal hükümler, seçme ve seçilme hakları, harf inkılâbı, hukuk sistemindeki değişimler ve buna ait kanun hükümleri, kılık kıyafet inkılâbı bunlardan bazılarıdır.

 Bunlar içinde cumhuriyet düşmanlarının en çok tenkit ettikleri eğitim ve öğretim bütünlüğünü zorunlu kılan yasa ile saltanatın ve halifeliğin kaldırılması hakkındaki yasalarıdır. Bu yasalar Cumhuriyet ilan edildikten sonra TBMM gündemine getirilmiştir. İşin övünülecek tarafı ise saltanatın de hilafetin de kaldırılması din âlimleri (ulema) tarafından önerilmiş ve savunulmuş yasalarla gerçekleşmiştir. Tıpkı harf inkılâbında yaptıkları gibi... Çünkü devrim yasalarını çıkaran 1920’lerin TBMM üyelerinin %30 kadarı din uleması denilen hoca, müftü, müderrislerden oluşuyordu. O Meclis üyeleri demek ki daha aydın, daha ilerici görüşlere sahipti.

 Bay Dengir’in iddiası, “harf inkılabıyla okur-yazar oranı sıfıra inmiş ve “travma” yaratmış” mealindeki ifadeleri kullanmasının ardındaki amaç, harf devriminin getirdiği yenilik şoku değildir; eğitimdeki bütünleşmedir, kaldırılan hilafet ve saltanattır.

 Monarjik sistemin vazgeçilmezi olan, sadece bir aileye mensup olanlara avantaj sağlayan bu kurumların kaldırılmaması gerekiyor idiyse, önce milletin temsilcileri olan TBMM üyeleri ve bunun %30nu oluşturan bu din bilginleri (Bay Dengir’in mensup olduğu parti başkanının “ulema” dediği kişiler) kaldırılmasına karşı çıkardı. Hâlbuki tam tersi olmuştur. Bu kurumların kaldırılmasını bu din bilginleri savunmuştur.

 **

 Bay Dengir’in burada yaptığı en büyük hizmet, bugüne kadar ustalıkla uygulanan ve milleti kandırma esasına dayalı takiyye maskesini çıkarmış olmasıdır. Beyinlere yıllarca “cemaat-tarikat” kültürü ile işlenmiş cumhuriyet düşmanlığı zihniyetinin dışa vurumu olduğunu iddia edenler acaba haklı mı çıkıyor? Ya da bilinçaltına işlenmiş fakat bir türlü açığa vurulmayan düşüncenin yansıması mıdır? Ya da iddia edilen “gizli ajanda” mı? Tabii ki bu iddiaları bilemeyiz…

 Bize göre, Bay Dengir’in bu söyleminin bir ana hedefi vardır; kapatılma işlemi ile karşı karşıya olan partisine karşı yapılan bu yasal süreci, devrim “travması” olarak sunmaktır. Bunun anlamı, cumhuriyet kanunları ve kazanımlarına karşı açık-gizli olarak yürütülen saldırıları “kusursuz” göstermek için, cumhuriyetin kazanımlarını koruyan kurumların yaptığı işlemleri bir “travma” olarak nitelemektir. Cumhuriyet kazanımları ile buna karşı olan siyasi zihniyet arasında paralellik kurma kurnazlığı artık gizlenecek bir yaklaşım değildir. Bunu yapanlar kendilerini ele vermişlerdir.

 İlginç olan diğer bir durum ise, ne olduğu belli olmayan, yapılması muhtemel gibi gösterilen, “… Yapılacakmış…” yüklemi ile öne sürülen “sözde darbe” girişimi için iktidar partisi ve uzantıları “yargı işini bilir, yargıya müdahale etmeyin” mealindeki söylemleriyle birinci derecede hukuk savunucusu kesildiler. Diğer yandan “Cumhuriyetin kazanımlarının yok edilme odağı haline gelmek” ile suçlanan partileri için açılan kapatma davasında, aynı yargıya, savcıya, mahkemeye yapılmadık saldırı, söylenmedik “galiz” laflar kalmadı. Peki, sormazlar mı insana, bu ne perhiz bu ne salatalık turşusu?

 **

 Ülkesini ABD ve AB temsilcilerine şikâyet eden bir hükümetin temsilcisini dünyanın neresinde gördünüz, duydunuz? Tabii ki duymadınız ve görmediniz, ancak bu Türkiye’de görülüyor. Siyasi irade temsilcileri AB’nin “müstemleke” komiserlerine verdikleri “jurnaller” sayesinde Türk hukukuna müdahale niteliğinde söylemler ve raporlar hazırlanmaktadır. Ülkemi dışarıda temsil eden bakan zat, yine ülkemi, AB komiserlerine şikâyet ediyor. Bundan daha utandırıcı bir durum olabilir mi?

 Cumhuriyet ve kazanımları saldırı altındadır. Yılların hazırlığı sonucu bugünkü vahim tablo oluşmuştur. Son iki gün içinde olup bitenler bunu göstermektedir. Gidiş, gidiş değildir… Türk milletinin “bedel-kan” eseri olan Cumhuriyetin nimetlerini kullanarak yine cumhuriyeti “değiştirmek-dönüştürmek” isteyen yeminli kadrolara karşı her vatandaşın uyanık olması gerekmektedir. Bu bir mecburiyettir.

“Bana ne” diyenler… “Neyime, neyine lazım” diyenler… Sadece “cebini doldurmakla” meşgul olanlar… Hâlâ “uyuyanlar”… Bu uyarı sizleredir.